Kiedy kupi się wymarzony mechaniczny zegarek, nie ważne czy pierwszy czy kolejny, daje to tak potężny zastrzyk endorfin, że można mieć poczucie jakby znalazło się Bursztynową Komnatę. Potem pojawia się pierwsza rysa, u wielu powodująca skok tętna i wyszukiwanie w sieci możliwości usunięcia skazy. Później rysy “zdobywają” zapięcie bransoletki i luneta wokół szkła albo zużywa się pasek. Jednak wskazówka sekundnika uparcie “płynie” mimo otarć koperty, ciesząc jak pierwszego dnia. Co robić by było tak przez wiele lat? Oto "Krótki poradnik jak dbać o zegarek mechaniczny".
Jak zbudowany jest zegarek mechaniczny?
Zacznijmy jednak od budowy samego mechanizmu. Mechaniczny werk, w najprostszej postaci, składa się od kilkudziesięciu do około stu części. Te z dodatkowymi wskazaniami nierzadko wykorzystują już ponad 300 elementów. Konstrukcje najbardziej skomplikowanych mechanizmów wykorzystują nawet około 1000 elementów. Biorąc pod uwagę wielkość kalibru - części są maleńkie, a mimo to muszą być wykonane i ustawione z największą precyzją.
Jak działa zegarek mechaniczny?
By te wszystkie elementy wprawić w ruch i precyzyjnie odmierzać czas potrzebna jest energia pozyskiwana przez nakręcanie koronką lub powoli zbierana przez automatyczny naciąg sprężyny. Akumulatorem kumulującym tę energię jest sprężyna w bębnie, która po nakręceniu powolnie rozwija się wprawiając w ruch zestaw kół zębatych. Na drugim końcu znajduje się koło wychwytu współpracujące z kotwicą. Koło wychwytu jest na przemian zatrzymywane i zwalniane przez kotwicę. Te dwie części są potrzebne, by nie marnowała się energia z bębna - bez nich sprężyna rozwinęłaby się momentalnie. Dzięki nim energia zostaje podzielona na impulsy. Za kotwicą swoje miejsce ma koło balansowe, wewnątrz którego umieszczony jest włos (sprężynka balansu). Koło wykonuje ruch w prawo, potem w lewo i tak bez przerwy, popychając kotwicę w jedną bądź drugą stronę, czym reguluje pracę całości. Dodając do tych elementów wskazówki i podziałkę można obserwować godziny i minuty. Każde dodatkowe wskazanie, jak datownik czy prezentacja rezerwy naciągu, komplikuje konstrukcję i wymaga dodania kolejnych części mechanizmu.
Jak użytkować zegarek mechaniczny? - kilka prostych zasad
- Zegarmistrzostwo ma bardzo długą i bogatą tradycję, jednak jego wyroby nadal mają pewne ograniczenia. Jeżeli chcemy aby nasz zegarek pracował bez zarzutu przez wiele lat, należy przestrzegać kilku prostych zasad. Najczęściej granice wytrzymałości mechanicznych werków zostają przekroczone przez nieświadomych lub nieuważnych użytkowników. Poniżej znajduje się zbiór rzeczy, na które powinno się zwracać uwagę użytkując zegarek mechaniczny.
- Instrukcja obsługi - na samym początku warto zapoznać się z dołączoną do zegarka instrukcją obsługi. Zawarte w niej informacje mogą oszczędzić nam nerwów i dostarczyć cennych informacji o szczególnych cechach mechanizmu wykorzystanego w posiadanym zegarku.
- Już przy pierwszym kontakcie, jeszcze przed założeniem zegarka na rękę, można naruszyć precyzyjną konstrukcję mechanizmu (np. cofając wskazówki). Łatwo zapamiętać - wskazówki muszą się poruszać zgodnie… z ruchem wskazówek zegara.
- Jeżeli mechanizm zegarka posiada komplikację prezentującą aktualną datę, to tego wskazania nie powinno się ustawiać gdy mechanizm datownika rozpoczął już swoją pracę. Najbezpieczniej założyć, że nie reguluje się dnia miesiąca i tygodnia między godziną 21, a 3. Sprawdzonym sposobem jest najpierw regulować wskazówki tak, by zmieniła się data, później przesunąć je na dolną połowę tarczy i dopiero wtedy zmienić wyświetlany dzień miesiąca, jednak nie na aktualny, a na poprzedni. Ostatnia zmiana dokonana wskazówkami pozwoli właściwie ustawić nie tylko kolejny numer dnia miesiąca, ale także godzinę - uwzględniając godziny przed- i popołudniowe.
- Oczywiście, jeżeli mechanizm prezentuje więcej wskazań niż podstawowe, metoda jego nastawiania może być inna, co producent na pewno przedstawił w instrukcji. Szczególnie istotne jest właściwe używanie przycisków regulujących dodatkowe funkcje, jak na przykład wizualizacje faz księżyca, które w zależności od zastosowanego mechanizmach można zmieniać o różnych porach dnia.
Jak uruchomić mechanizm w zegarku mechanicznym?
Jak uruchomić zegarek mechaniczny jeśli, mimo licznych operacji, nie zaczął pracować? Wystarczy dostarczyć energii obracając koronkę kilka lub kilkanaście razy. W mechanizmach z automatycznym naciągiem sprężyny, pozbawionych funkcji nakręcania, mechanizm zazwyczaj rusza już przy nastawianiu godziny, jednak jeśli tak się nie stało, można nim delikatnie "pobujać". Niewskazane jest jednak trząść i stukać zegarkiem, bo może to "skutecznie zniechęcić go do dalszej współpracy". Będąc posiadaczem zegarka z ręcznym naciągiem, trzeba pamiętać o jego regularnym nakręcaniu.
Gdy po dłuższej przerwie zaczynamy używać konkretny egzemplarz, w pierwszej kolejności trzeba go nastawić i maksymalnie nakręcić (wyczuwalny opór w ruchu koronką). W kolejnych dniach wystarczy jedynie uzupełniać zapas energii nakręcając go. Można to robić na przykład zawsze rano, zakładając zegarek lub dokładnie odwrotnie - odkładając go do pudełka po całym dniu użytkowania. Regularne, codzienne nakręcanie sprawi, że mechanizm będzie właściwie odmierzał czas. Jeżeli czynność ta wykonywana jest odpowiednio, nie będzie potrzeby "dokręcania" mechanizmu w ciągu dnia. Złym pomysłem jest nakręcanie i regulowanie wskazań zegarka, gdy jest on już na naszym nadgarstku - łatwo wtedy uszkodzić części mechanizmu połączone z koronką.
Jak uchronić się przed uszkodzeniem zegarka mechanicznego? - wypadki życia codziennego
Najczęstsze awarie mechanizmów, w zegarkach automatycznych czy też tych z ręcznych naciągiem, spowodowane są silnym wstrząsem, takim jak upadek. Producenci stale testują i ulepszają swoje wyroby, a mimo to warto zachować ostrożność przy zakładaniu i zdejmowaniu zegarka z ręki. Ważną kwestią jest również to aby znaleźć bezpieczny sposób jego przechowywania. Dobrym nawykiem jest także zdejmowanie zegarka mechanicznego przed pracami, w czasie których można nim uderzyć lub narażony jest on silne wstrząsy.Aktywni użytkownicy czasomierzy powinni zrezygnować z zegarka mechanicznego podczas intensywnego treningu.
Kompletując sprzęt sportowy warto rozważyć zakup urządzenia skonstruowanego z myślą o stosowaniu w sporcie i pozwalającego monitorować jakość treningu. Nosząc zegarek na pasku skórzanym, nie można nigdy zwlekać z jego wymianą, oczywiście mówimy o sytuacji gdy jest on już zużyty. Dzięki temu prostemu zabiegowi zapobiegniemy sytuacji gdy ten nas zawiedzie, a zegarek rozbija się o chodnik. Odnośnie aktywności fizycznej, a w szczególności tej wiążącej się z wodą, ważnym jest zrozumienie parametru jakim jest wodoszczelność zegarka. Wilgoć i woda potrafią skutecznie zniszczyć elementy mechanizmu, a naprawa takiej usterki potrafi być bardzo kosztowna i długa.
Wodoszczelność zegarków mechanicznych
Określenie wodoszczelności w metrach potrafi być mylące, a wielu klientów przeżywa szok, gdy "wodoszczelny" zegarek jest pełen wody po kąpieli w basenie. Poniższy akapit ma także zastosowanie w przypadku zegarków kwarcowych. Najczęściej spotykane wartości wodoszczelność to 30, 50, 100 oraz 200+ metrów lub 3, 5, 10, 20+ barów/atmosfer. Jednak 3 bary/atmosfery, co odpowiada 30 metrom, wcale nie oznacza, że obudowa wytrzyma wędrówkę na taką głębokość.
Bezpiecznym jest założenie, że należy unikać kontaktu z wodą zegarków z wodoszczelnością mniejszą niż 5ATM/ 50m, do pływania należy wybrać model wodoszczelny do 10ATM/100m, a decydując się na nurkowanie lub sporty motorowodne trzeba skorzystać z wyrobu o parametrach minimum 20ATM/200m wyposażonego w zakręcaną koronkę.Wodoszczelność nie jest też cechą trwałą. Tak jak zużywa się pasek, tak uszczelniające kopertę elementy ulegają zużyciu. Także upadki i stuknięcia mogą prowadzić do rozszczelnienia koperty. Planując wakacyjny wyjazd warto znaleźć godzinę lub dwie, by odwiedzić serwis w celu kontroli wodoszczelności. Warto raz do roku wydać kilkadziesiąt złotych i uniknąć w ten sposób zniszczenia kalibru podczas kąpieli w słonej, morskiej wodzie. Po powrocie na brzeg, dobrze jest opłukać słodką wodą nie tylko siebie, ale także zegarek.
Pola magnetyczne i anty-magnetyzm zegarków mechanicznych
Większość ludzi pozwalających sobie na zakup zegarka za kilkaset lub kilka tysięcy złotych ma dziś smartfony, korzysta z laptopów, telewizorów i sprzętu audio. Cześć często podróżuje samolotami i przechodzi przez szereg urządzeń kontrolnych na lotniskach, inni pracują przy specjalistycznym sprzęcie medycznym lub zwyczajnie gotuje na płycie indukcyjnej.Te czynności i sprzęty wytwarzają pola magnetyczne potrafiące negatywnie wpływać na to jak pracuje mechanizm zegarka, a nawet zatrzymać go. Namagnesowanie mechanizmu to usterka łatwa do zdiagnozowania - zegarek pracuje bardzo niedokładnie lub całkowicie się zatrzymuje. Na szczęście, zazwyczaj można równie łatwo go naprawić, chociaż potrzebna będzie wizyta u autoryzowanego zegarmistrza. W czasie tej wizyty serwisowej, zegarmistrz umieści zegarek na specjalnym urządzeniu, które odmagnesuje mechanizm i wszystko wrócić do normy.
Przegląd zegarka mechanicznego - kiedy oddać zegarek do autoryzowanego serwisu?
Skoro nowy samochód wymaga okresowych przeglądów, tym bardziej wymaga go pracujący bez przerwy zegarek. Wystarczy uświadomić sobie, że koło balansowe mechanizmu pracującego z częstotliwością 4 Hz wykonuje ponad miliard wahnięć w ciągu pięciu lat, by zrozumieć realną potrzebę inspekcji.W czasie takiej usługi, zegarmistrz wyjmuje mechanizm z koperty, rozbiera go, myje wszystkie elementy, wymienia te zużyte, ponownie składa werk oliwiąc istotne punkty specjalistycznym smarem i reguluje złożoną ponownie konstrukcję.
Po zakończeniu tych czynności kontroluje dokładność i rezerwę naciągu. Jeśli wyniki nie są zgodne ze standardami, czynności muszą być powtórzone.Serwis zegarka mechanicznego może trwać kilka tygodni, to jednak zdaje się być niewiele w perspektywie pięciu lat użytkowania. Regularne serwisowanie mechanizmu zapewni mu długowieczność.
Lepiej zapobiegać niż leczyć - zadbaj o swój zegarek mechaniczny
Zegarek mechaniczny to wyjątkowy przedmiot, a obcowanie z nim to spotkanie z tradycją i pięknem. Nawet jeśli przyswojenie porad zawartych w naszym poradniku zajmie trochę czasu i uwagi - naprawdę warto. Przy stosowaniu się do zasad dbania o tak wyjątkowy werk, podarujemy mu bowiem długowieczność. Wiele lat po zakupie, zegarek wskaże odpowiednią godzinę i zapewni punktualne przybycie na ważne spotkania jak sceniczny debiut dziecka. Będzie też mógł stać się rodzinną pamiątką przekazywaną z pokolenia na pokolenie.
AC
