Tarcza zegarka, inaczej tarcza cyferblat, jest w zasadzie jego wizytówką. To na nią spoglądamy w pierwszej kolejności, sprawdzając aktualną godzinę, datę lub inne wskazania. To ją podziwiamy w pierwszej kolejności, biorąc nowy zegarek do ręki. To ona często decyduje o ogólnym wyglądzie czasomierza. W przypadku bardziej zaawansowanych zegarków wygląd cyferblatu jest ściśle powiązany z funkcjami danego modelu. Mogą to być fazy księżyca, datownik, chronograf, czas w skali 24 godzinnej, lub inne subtarcze. Z oczywistych względów rodzaje cyferblatów w zegarku są bardzo różne. Decydujące znaczenie ma kwestia, czy jest to zegarek z tarczą cyfrową, analogową, czy też mieszaną. W niniejszym artykule opowiemy o rodzajach cyferblatów, sposobach ich zdobienia, rodzajach wykończeń – innymi słowy o wszystkim, co decyduje o wyglądzie i jakości cyferblatu zegarka – jego prawdziwym obliczu.
Cyferblat - rodzaje wykończeń
Wykończenie cyferblatu jest pierwszym zabiegiem, którego efekt decyduje o jego walorach estetycznych i ostatecznym wyglądzie. Następnie nakładane są indeksy godzinowe, wskazówki oraz niekiedy inne elementy tarczy. Wyróżniamy cztery rodzaje wykończenia.
Szlif słoneczny w zegarku
Szlif słoneczny jest subtelnym wykończeniem i reprezentuje typ surowego piękna. Refleksy światła, jakie wywołuje mogą stanowić jedyną ozdobę klasycznego czasomierza. Cyferblat zegarka, wykończony metodą szlifu słonecznego, posiada hipnotyzującą głębię i mieni się specyficznie pod wpływem światła. Tą metodą zwykle są dekorowane tarcze analogowe, oszczędnie zaprojektowane, aby szlif mógł w pełni oczarować swoim pięknem.
Giloszowanie zdobiące zegarki
Giloszowanie tarczy zegarka jest sztuką, polegającą na jej rytowaniu, tak, aby powstał na niej powtarzalny i wyraźny wzór. Ten rodzaj zdobienia stosuje się także na zegarkowych kopertach. Giloszowanie jest ręczną formą ozdobnego wykończenia cyferblatu i wymaga trudnej umiejętności obsługi urządzenia zwanego giloszarką.
Zapewnia ona powtarzalność rytowanego wzoru na zdobionej powierzchni. Giloszowanie tarczy zegarka jest właściwe firmom produkującym bardziej luksusowe czasomierze. Warto jednak mieć takie ekskluzywne arcydzieło na nadgarstku, tym bardziej, że jest to zanikająca metoda zdobienia.
Emaliowanie tarczy zegarka
W ten sposób powstaje wielobarwna, emaliowana tarcza zegarka, który dzięki niej staje się zegarmistrzowskim dziełem sztuki. Ciekawostką jest, że niegdyś w ten sam sposób zdobiono w Japonii świątynie, sanktuaria oraz zbroi samurajów. Może dlatego nie powinien dziwić fakt, że mistrzostwo w dziedzinie emaliowania zegarkowych cyferblatów osiągnęła japońska marka Seiko, pokazując kunszt tego rzemiosła w kolekcji Seiko Presage. Emaliowana tarcza zegarka, świadczy o jego niewątpliwym prestiżu.
Masa perłowa na cyferblacie
Masa perłowa pozyskiwana jest z wewnętrznej strony muszli niektórych małżów. Jest stosowana w do wyrobu biżuterii, ozdób oraz w sztuce użytkowej, czyli na przykład zdobienia tarcz czasomierzy. Mieniąca się różnymi kolorami substancja jest nakładana na powierzchnię i oddana do suszenia.
Cyferblat zegarka, w którym zastosowana została masa perłowa zyskuje dzięki temu imponującą głębię barw, która w świetle słonecznym nabiera różnobarwnego połysku. Używa się jej najczęściej do zdobienia tarcz damskich zegarków biżuteryjnych.
Trudna sztuka miniatorska na tarczy zegarka
Osobny akapit należy się arcytrudnej sztuce miniatorskiej, która niestety od dziesięcioleci przeżywa poważny kryzys. Ta metoda zdobienia jest stosowana w najbardziej luksusowych, ekskluzywnych zegarkach, a co za tym idzie najdroższych na świecie. Brakuje mistrzów miniatury emalierskiej, gdyż wymaga ona połączenia wiedzy i umiejętności stricte emalierskiej ze złotniczą i malarską. Sztuka miniatorska polega na tym, że emalię rozprowadza się za pomocą pędzelka na miedziane, srebrne lub złote podłoże, które wcześniej jest odpowiednio przygotowane. Każdy kolor wytapiany jest w innej temperaturze, ok. 700 – 900 stopni Celsjusza. Po tym zabiegu zeszkliwiona emalia nie traci swojego koloru nawet po upływie setek lat.
Cyferblat zegarka zostaje następnie malowany, ale nie w dosłownym sensie. Maluje się na nim miniaturę obrazu. Często są to miniaturowe kopie obrazów wielkich mistrzów malarstwa. Oczywiście używa się do tego mikroskopu. Efekt tych wszystkich operacji jest doprawdy obezwładniający. Wyobraźmy sobie, że mamy na tarczy zegarka Rembranta, który w dodatku nigdy nie wyblaknie. Jeśli jakiekolwiek zdobienia zegarków można nazwać dziełem sztuki, to z pewnością są to zdobienia miniatorskie. Widzimy więc, w jaki sposób rodzaje wykończeń wpływają na rodzaje cyferblatów w zegarku. Ale to oczywiście nie wszystko. Zostają jeszcze elementy, widniejące na zdobionej już tarczy. Przyjrzyjmy się bliżej tej kwestii.
Indeksy na cyferblacie zegarka
Wyobraźnia projektantów w tej kwestii wydaje się nie mieć granic. Najczęściej mamy do czynienia z cyframi arabskimi. Nieco rzadziej spotykane, przez co dla niektórych użytkowników bardziej atrakcyjne, są cyfry rzymskie. I teraz zaczyna się zabawa symbolami, które stanowią najczęściej figury geometryczne.
Odczyt funkcji na tarczy zegarka
Rodzaje cyferblatów w zegarku można wyodrębnić także ze względu na ilość funkcji i sposób ich przedstawienia. Wiele zegarków analogowych jest wyposażona w praktyczne funkcje, ale to sposób ich przedstawienia ma kluczowe znaczenie dla walorów estetycznych tarczy zegarka. Zadaniem projektanta jest stworzenie oryginalnego designu z zachowaniem czytelności. Do wskaźników na cyferblacie należy np.
- datownik (w formie okienka lub w formie okrągłej subtarczy)
- godzina w 2 strefie czasowej
- chronograf
- fazy księżyca
- tachometr
- wskaźnik dzień/noc
- suwak logarytmiczny
Jak widać rodzaje cyferblatów w zegarku, to przysłowiowy „temat rzeka”. Można je czytelnie podzielić tylko ze względu na rodzaje wykończeń. Jeśli zaś chodzi o indeksy oraz odczyt funkcji na zegarkowej tarczy, to podział już nie jest tak oczywisty. Jedno jest pewne. Cyferblat zegarka, bogato ornamentowany, również w oznaczenia funkcji, czy też oszczędnie zaprojektowany, pozostanie częścią zegarka, którą warto ocenić przed jego zakupem.